Checklist: Wat moet je juridisch regelen bij een overlijden
Een overlijden brengt veel emoties met zich mee, maar helaas ook een reeks juridische verplichtingen. We vertellen je stap voor stap wat je moet doen en bieden je een handige checklist zodat je niets vergeet.
Wat moet je doen direct na een overlijden?
Wanneer iemand overlijdt, is het vaststellen van het overlijden de eerste stap. Een arts moet het overlijden officieel bevestigen en een overlijdensattest opstellen. Hiermee kun je naar de burgerlijke stand van de gemeente om het overlijden aan te geven. De gemeente levert vervolgens een overlijdensakte af. Dit document is essentieel voor alle verdere administratieve en juridische stappen.
Tip: Schakel tijdig een begrafenisondernemer in. Deze helpt niet alleen bij de uitvaart maar kent ook de lokale procedures en ontzorgt je bij alle administratieve zaken.
Hoe begin je aan de nalatenschap?
In Vlaanderen wordt na een overlijden automatisch een nalatenschap geopend. Dit is het geheel van bezittingen (én schulden) van de overledene. Als erfgenaam moet je beslissen of je de erfenis aanvaardt, verwerpt of beneficiair aanvaardt (onder voorrecht van boedelbeschrijving).
Wat betekent dat?
- Zuivere aanvaarding: Je accepteert alle rechten en plichten, inclusief eventuele schulden.
- Verwerping: Je weigert de erfenis volledig.
- Beneficiaire aanvaarding: Je accepteert de erfenis alleen als blijkt dat er een positief saldo is.
Voor deze keuze heb je drie maanden vanaf het overlijden, gevolgd door een periode van maximaal drie maanden om de aangifte van de nalatenschap te doen.
Tip: Win juridisch advies in bij een notaris. Zij kunnen nagaan of er een testament is via het Centraal Register van Testamenten.
Wat met abonnementen en contracten?
Lopende abonnementen en contracten zoals energie, telefoon, en internet moeten worden opgezegd of aangepast. Hiervoor heb je vaak een kopie van de overlijdensakte nodig. Vergeet ook verzekeringen niet: sommige polissen, zoals een uitvaartverzekering, kunnen financiële steun bieden.
Tip: Controleer bij de bankafschriften van de overledene welke vaste kosten en abonnementen er nog lopen. Ben je niet helemaal op de hoogte van de bankzaken van de overledene? Laat de Belgische Vereniging van Banken en Beursvenootschappen je helpen bij het opzoekingswerk.
Hoe zit het met bankrekeningen?
In Vlaanderen worden bankrekeningen van een overledene doorgaans geblokkeerd tot de bank een attest van erfopvolging ontvangt. Dit attest vraag je aan via de notaris of de FOD Financiën, afhankelijk van de situatie. Met dit document kun je de rekeningen laten deblokkeren en eventueel toegang krijgen tot middelen voor dringende betalingen, zoals de uitvaartkosten.
Tip: Vraag aan de bank om automatisch terugkerende betalingen, zoals huur of leningen, tijdelijk op te schorten om onverwachte kosten te vermijden.
Wie moet je op de hoogte brengen?
Naast familie en vrienden moet je ook instanties en organisaties op de hoogte brengen van het overlijden. Denk aan:
- De werkgever: Voor de afwikkeling van het loon en eventuele overlijdensuitkeringen.
- Pensioendienst: Om te zorgen dat uitbetalingen correct worden stopgezet.
- Ziekenfonds en mutualiteit: Zij kunnen helpen bij praktische vragen over de zorgverzekering.
- FOD Financiën: Voor de aangifte van de nalatenschap en erfbelasting.
- Directie voor Inschrijving van Voertuigen (DIV): Als de overledene een voertuig had, moet de nummerplaat teruggestuurd worden naar de DIV. Is je partner overleden, dan kan jij of één van je kinderen de kentekenplaat overnemen als je getrouwd of wettelijk samenwonend was. Ook dit moet gemeld worden.
Tip: Vergeet de digitale identiteiten niet! Heeft de overledene een Facebook-profiel? Dan kan je Facebook contacteren om het profiel een herdenkingsstatus te geven of om het account te verwijderen.
Heb je recht op een overlevingspensioen?
Als weduwe of weduwnaar kan je in bepaalde gevallen recht hebben op een overlevingspensioen. Dat pensioen wordt berekend op basis van de loopbaan van de overleden echtgenoot of echtgenote.
Hoe handel je de administratie en erfbelasting af?
Binnen vier maanden na het overlijden moet je de aangifte van nalatenschap indienen bij de Vlaamse Belastingdienst. Hierin geef je een overzicht van alle bezittingen en schulden van de overledene. Op basis hiervan wordt de erfbelasting berekend.Bij complexe nalatenschappen is het verstandig om een notaris in te schakelen. Deze kan je niet alleen helpen bij de aangifte, maar ook bij het opstellen van een verdelingsplan voor de erfgenamen.
Tip: Laat je niet verrassen door deadlines. De Vlaamse Belastingdienst kan boetes opleggen als de aangifte te laat wordt ingediend.
Checklist: Juridische zaken regelen na een overlijden
- Laat het overlijden vaststellen door een arts.
- Doe aangifte van overlijden bij de burgerlijke stand en verkrijg de overlijdensakte.
- Controleer of er een testament is via de notaris.
- Maak een keuze over de erfenis (aanvaarden, verwerpen of beneficiair aanvaarden).
- Zeg abonnementen en contracten op.
- Breng bankzaken in orde (vraag een attest van erfopvolging aan).
- Informeer instanties zoals de Pensioendienst, werkgever en mutualiteit.
- Ga na of je recht hebt op een overlevingspensioen.
- Dien de aangifte van nalatenschap in bij de Vlaamse Belastingdienst.
- Laat de nalatenschap afwikkelen (verdeling en eventuele betaling van erfbelasting).
Het verlies van een dierbare is zwaar genoeg. In onze blog "Wat te doen bij een overlijden" bieden we je nog meer praktische informatie. Door stap voor stap te werk te gaan en professionele hulp in te schakelen, voorkom je extra zorgen.
Wil je een overledene herdenken? Dat kan op inmemoriam.be