Erfenisrecht

Nieuw erfenisrecht sinds september 2018: Wat is er veranderd?

Op 1 september wijzigt het erfrecht. Dat is niets te vroeg, want de meeste regels dateren al van in de tijd van Napoleon en zijn ruim 200 jaar oud. Het traditionele gezin van vroeger is niet langer de norm. Door de nieuw samengestelde gezinnen, bewuste vrijgezellen en pleeggezinnen was het hoog tijd voor een update om de dikke laag stof van het wetboek te blazen.

Opmerkelijkste hervorming is dat u voortaan een groter deel van uw eigendom kunt nalaten aan wie u wil. Niet alleen de federale regels wijzigen, ook Vlaanderen voert enkele wijzigingen door op vlak van successierechten waardoor erven in sommige gevallen minder duur wordt. Een overzicht samen met de notarissen van notaris.be.

Aan wie u wil

Wie zijn erfenis wil regelen, moet weten dat hij of zij geen absolute vrijheid heeft. Er is een deel waar u mee mag doen wat u wil, maar ook een deel waarover u niet kan beschikken. De wet biedt zo een bescherming voor bepaalde erfgenamen. Bijgevolg is het niet mogelijk om uw kinderen te onterven. Ook de echtgenoot of echtgenote krijgt de nodige bescherming. De wet bepaalt met andere woorden dat uw kinderen altijd recht hebben op een minimumdeel van de erfenis of de zogenaamde reserve. Momenteel gaat het om de helft als u een kind heeft, 66 % bij twee kinderen en 75 % bij drie nakomelingen. Wat nog rest mag u nalaten aan wie u wil.

Dat systeem is vooral nadelig voor de vele nieuw samengestelde gezinnen zoals er vandaag meer en meer zijn. De nieuwe wet bepaalt dat u vanaf september vrij bent om de helft van de nalatenschap te schenken aan wie u wil. Het aantal kinderen heeft hier niet langer invloed op. Voor de langst levende echtgenoot verandert er niets.

Onterven ouders

Vandaag gaat de helft van het vermogen van wie kinderloos sterft, naar de ouders. Het is nu zelfs mogelijk dat ze de helft van de woning opeisen wat het leed voor de partner er alleen maar groter op maakt.

Vanaf september kunt u uw nalatenschap vrij wegschenken zonder dat uw ouders hier iets tegen kunnen inbrengen. Dit betekent evenwel niet dat de vader en moeder automatisch nooit meer van hun kinderen zullen erven. Nog nieuw is dat u als kinderloze erflater kunt beslissen dat uw vermogen gaat naar wie u wil en dus niet enkel naar de echtgenoot of wettelijk samenwonende partner. Weet wel dat de wetgever een voorbehoud heeft ingebouwd. Zorgbehoevende ouders hebben recht op een levensonderhoud wat neerkomt op een kwart van de nalatenschap. Niet zorgbehoevende ouders volledig onterven kan, voor een kind is dat echter nooit het geval.

Verdelen

Naar wie van de drie kinderen gaat de gouden armband van de moeder? Mag het jongste kind in de ouderlijke woning blijven wonen of gaat het pand in verkoop? En wie krijgt nu die lap bouwgrond? Deze en andere vragen zorgen enerzijds bij vele ouders voor hersenspinsels en anderzijds voor de kinderen na overlijden meermaals voor geruzie. Erfenissen gaan nu eenmaal niet alleen maar over geld. Hierover samenzitten en een verdeling afspreken, zou een oplossing kunnen bieden. Zo’n overeenkomst is tot vandaag nietig als u het tijdelijke voor het eeuwige inruilt.

Het familiepact brengt daar verandering in. Nieuw samengestelde gezinnen kunnen regelen dat stiefkinderen evenveel krijgen als de kinderen, dat alle kinderen afstand doen van de erfenis en het naar de kleinkinderen gaat, dat een gehandicapt kind meer voor de nodige zorg krijgt en nog zoveel meer. Belangrijk is wel dat u hiervoor langs de notaris passeert om alles op papier te zetten en dat alle partijen er hun kribbel onder zetten. Ouders krijgen op die manier een grote garantie dat de kinderen na hun overlijden niet met elkaar in de clinch gaan of er een batterij advocaten bijhalen om hun deel op te eisen. Belangrijk is om dit via de regels van de kunst te doen en hiervoor een notaris te raadplegen.

Schenkingen

Wat er bij uw overlijden niet meer in uw vermogen zit, speelt vanaf september ook een belangrijke rol. De wetgever kijkt ook naar wat u tijdens uw leven weggeschonken heeft. Dit moet verhinderen dat u al uw bezittingen weggeeft en op die manier uw erfgenamen in het zak zet of als het ware onterft. Daarom moet u de schenkingen aan uw kinderen ‘inbrengen’ in de erfenis. Bedoeling is dat u ze gelijk blijft behandelen zoals de wet wil. Zo moet een huis weer in de erfenis gebracht worden als u dat aan een van de kinderen schenkt.

Nieuw is dat dit vanaf september niet langer in natura moet gebeuren. De erfgenaam is dus niet verplicht het huis zelf weer in de te verdelen pot te steken. In het verleden heeft dat al meermaals voor drama’s en ruzies gezorgd. Nu volstaat de geïndexeerde tegenwaarde in euro’s. De erfgenaam heeft wel recht op een vergoeding als hij of zij verbeteringswerken aangebracht heeft.

Andere voorbeelden? Wie ooit 50.000 euro kreeg, moet opnieuw die som inbrengen. Een kunstwerk gekregen? Inbrengen tegen de waarde op de dag van de schenking en niet op die van overlijden. Weet wel dat de bedragen geïndexeerd worden of dat de wetgever rekening houdt met de inflatie. Ook niet onbelangrijk: de andere kinderen kunnen via een overeenkomst beloven dat ze nooit een ‘vordering tot inkorting’ zullen vragen. Op die manier is het kind dat een groter deel dan de anderen krijgt verzekerd dat de schenking niet verrekend wordt met de rest van de erfenis. Dit is eveneens van toepassing op niet wettelijke erfgenamen zoals een petekind, een vriend(in) of een ver familielid.

Hoe erfenis weigeren?

U hebt de keuze om een erfenis te aanvaarden, te verwerpen of te aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving. Voor die laatste twee opties moet u langs de notaris passeren.

Wie kiest om de nalatenschap zuiver te aanvaarden, moet hiervoor niets ondernemen. Dit gebeurt stilzwijgend. Dat is bijvoorbeeld ook het geval wanneer u het huis leeghaalt. Weet wel dat er geen weg meer terug is. Zelfs niet als er plots schulden opduiken. Vertrouw je het zaakje niet, dan is er de mogelijkheid om te aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving. De notaris maakt een inventaris op zodat u weet hoe laat het is. In het slechtste geval erft u niets, maar dus ook geen schulden. Hier komen wel wat kosten bij kijken die al snel oplopen tot enkele honderden euro’s en er is dan nog de administratieve rompslomp. Overtuigd dat het sop de kool niet waard is? Verwerp de nalatenschap. In 2016 weigerde 7 % van de erfgenamen in België hun erfenis. De klok terugdraaien en alsnog verwerpen, gaat niet. Wanneer er schulden aanwezig zijn, is het een vergiftigd geschenk. Bezint dus eer ge begint.

Erven wordt een beetje goedkoper

De langstlevende partner moet zoals nu geen successierechten betalen op de gezinswoning.

Niet alleen de regels over hoeveel en van wie u moet erven, ondergaan op 1 september een wijziging. Ook de successierechten – een gewestelijke materie - veranderen, zij het eerder beperkt. Voor de nabestaanden van wie in Vlaanderen overlijdt, wordt het leed nu een beetje minder zwaar. Zeker voor wie van zijn broer of zus zal erven. Het is voorlopig wel nog even wachten op de stemming van de officiële tarieven.

Als u sterft, rekenen uw broers of zussen zich best nog niet rijk. Op bedragen tot 75.000 euro betalen zij 30 % successierechten. Is de familieband minder nauw, dan loopt het percentage zelfs op tot 45% Wie meer dan 125.000 euro hoopt te krijgen, ziet daarvan liefst 65% naar de staat gaan. Zelfs al gaat het om een broer of zus.

Het goede nieuws is dat het hoogste tarief vanaf september verlaagt zodat in de toekomst niemand nog meer dan 55%successierechten dient op te hoesten. Nog een nieuwtje van de Vlaamse regering is het nieuwe tarief van 25% voor broers en zussen. Dit is enkel van toepassing op bedragen tot 35.000 euro. “Het komt de middenklasse ten goede. De gemiddelde erfenis in de zijlijn bedraagt immers 28.000 euro in Vlaanderen”, luidt het.

Onder 21 jaar

Vlaanderen voorziet vanaf september bescherming voor jongeren die voor hun 21ste hun beide ouders verliezen. Ze krijgen vrijstelling van successierechten op de gezinswoning en op de eerste schijf van 75.000 euro roerende goederen. Goed voor een belastingverlaging van maximaal 3.750 euro. Bijgevolg moeten weeskinderen niet langer het ouderlijke huis verkopen omdat ze anders de successierechten niet kunnen betalen.

Erfenissprong

Vlaanderen speelt met de erfenissprong ook in op de hervorming van de federale erfrechtregels. Wie een erfenis van zijn ouders krijgt, kan deze volledig of deels en zonder successierechten te betalen, doorspelen naar de kinderen. Voorwaarde is dat dit binnen het jaar gebeurt. Zo passeert de erfenis van de grootouders maar een keer via de fiscus in het systeem van de successierechten. Het idee erachter is dat we langer leven en velen al met pensioen zijn als ze van de ouders erven. De kleinkinderen zetten dan onder meer hun eerste stappen op de vastgoedmarkt en kunnen het geld beter gebruiken.

Echtgenoot

Aan de belasting voor de langstlevende partner verandert er nagenoeg niets. De erfgenaam moet zoals nu geen successierechten op de gezinswoning betalen die hij of zij in handen krijgt en kan van het vruchtgebruik genieten. Wel komt er een vrijstelling voor de eerste 50.000 euro roerende goederen zoals voor geld en juwelen, goed voor een belastingvermindering van 1.500 euro. De tarieven van 9% voor erfenissen tot 250.000 euro en 27% voor alles daarboven blijven behouden.

Bron: Het Belang van Limburg