Gaston Berghmans

Gaston Petrus Bernardina Berghmans (Merksem, 11 maart 1926 – Schoten, 21 mei 2016) was een Vlaams acteur en komiek. Hij werd bekend door samen met Leo Martin als komisch duo op te treden onder de naam Gaston en Leo.

Jeugd
Berghmans werd geboren als oudste zoon in een gezin met twee kinderen. Zijn zus, Paula, is vier jaar jonger en woont sinds 1959 in de VS. Berghmans' vader was een zelfstandig diamantslijper die toen hij minder werk kreeg begon als chauffeur-bevoorrader voor De Welvaart, een winkelketen van de christelijke vakbond. Berghmans was toen zeven jaar. Berghmans herinnert zich nog dat zijn vader vaak van 5 uur 's ochtends tot een stuk na middernacht in de weer was en dan zelfs zijn nachthemd niet meer aantrok. Berghmans' moeder werkte als hulpje in de slagerij van haar zus.

Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak was Berghmans veertien jaar. Omdat zijn school sloot ging hij werken bij een telefoondienst. Hij tekende er de pasfoto's van de lieven van de telefonistes over en tekende kousennaden op hun benen zodat het leek alsof ze nylonkousen droegen. Hij werkte ook enkele jaren op de vakschool Rerum Novarum en De Nive Winkel, een workshop bij de dokken.

Vroege carrière
Berghmans ontdekte zijn komisch talent toen hij in zijn korfbalclub tijdens een feestje een sketch deed over een korfballer die met de nationale ploeg wou meedoen, maar altijd op de bank moest blijven zitten en daarna in het veld putten begint te graven waar hij ten slotte zelf inliep. Zangeres Lizy Berna die op één van die optredens was uitgenodigd vond Berghmans wel geestig en bracht hem in contact met conferencier Jaak De Voght die ook impresario was voor veel variétéartiesten waardoor Berghmans links en rechts begon op te treden. Hij begon ook zijn eigen materiaal te schrijven en mocht uiteindelijk zelfs op televisie tijdens Expo 58 alle dagen grappen vertellen over de wereldtentoonstelling. De teksten die hij toen voordroeg waren wel geschreven door Gaston Durnez.

Toch ging de komiek hier vroegtijdig de mist in. De regisseur dwong de Antwerps pratende Berghmans ABN te spreken en in drie minuten tijd zijn vier pagina's tekst door te nemen vooraleer hij moest opkomen.

Een jaar later, in 1959, werd Berghmans nog eens gevraagd voor een televisieoptreden, ditmaal live vanuit het casino van Beringen. Het was de bedoeling dat hij in afwachting tot de volgende acts opkwamen moppen tapte en weer diende hij ABN te spreken. De BRT zei ook dat hij met zijn rug naar het publiek moest staan en maar een paar moppen hoefde te vertellen voor de volgende acts op zouden komen. Het duurde echter veel langer voor de acts zich hadden omgekleed en Berghmans diende veel meer moppen te tappen dan gepland. Op den duur was hij echter uitverteld en gaf hij het op. Tot overmaat van ramp lachte niemand in de zaal omdat ze hem niet konden verstaan, met zijn rug naar hen toegekeerd. Het zou jaren duren voor hij weer op de televisie verscheen...

In het variété ging het de komiek echter wel voor de wind. Zijn revues in de Ancienne Belgique trokken volle zalen en van heinde en verre kwamen er internationale sterren optreden. De eigenaar van de Ancienne Belgique was Arthur Mathonet, een Franstalige Luikenaar die goed Nederlands sprak maar wel met een zwaar Frans accent. Deze had echter een hekel aan Berghmans sinds de komiek in 1956 voor hem in het orkest van Emile Sulon had opgetreden en al zijn aankondigingen in het Vlaams had gedaan, in plaats van in beide landstalen. Mathonet had toen Berghmans' naam uit de programmaboekjes geschrapt. Pas een paar jaar later, toen Berghmans voor een revue van sanatorium De Mick optrad voor patiënten in socialistische ziekenhuizen, mocht hij op aanbeveling van Jacques Vandenbergh, de directeur van het sanatorium, weer in de Ancienne Belgique optreden. De revues waar Berghmans aan meedeed waren al gauw uitverkocht. Hij trad toen met zijn collega's vaak twee keer per dag op en 's zondags zelfs drie maal. Het waren vooral komedies, maar er werd ook in gezongen.

In 1960 trouwde hij en kreeg in 1961 een dochter.

Vroege filmcarrière
Berghmans speelde eind jaren 50 ook mee in enkele Vlaamse komische films onder regie van Edith Kiel, zoals Een zonde waard. Eén van de acteurs, Jef Cassiers, kon echter in het begin niet zo goed om met Berghmans en trok tijdens zijn scènes met Berghmans buiten het gezichtsveld van de camera voortdurend rare gezichten. Pas toen Edith Kiel Cassiers eens ter verantwoording riep hielden diens treiterijen op en werden de twee alsnog goede vrienden.

De films waarin Gaston toen meespeelde waren:

Een zonde waard
Den duivel te slim
Hoe zotter hoe liever
De stille genieter
Ze waren allen grote kassuccessen in Vlaanderen en vergrootten Gastons naambekendheid en speelaanbiedingen.

Gaston en Leo
Berghmans leerde Leo Martin voor het eerst kennen in 1957 in de Billiard Palace waar het orkest van Willy Rockin speelde. Leo speelde er saxofoon en klarinet en Berghmans voerde soms samen met hem enkele sketches voor twee man op. In de jaren 60 kreeg Martin een eigen orkest en werd het eenvoudiger om Berghmans uit te nodigen om sketches te komen spelen. Hun komische optredens dienden vaak als proloog voor Martins muzikale momenten. Met deze optredens werd de basis gelegd voor wat later Gaston en Leo zou worden. Tot 1972 bleven ze echter apart van elkaar optreden.

Berghmans trad 's winters in de Ancienne Belgique op en 's zomers speelde hij in Blankenberge in de Eden met het orkest van Bobby Setter. Martin trad toen in Oostende op in "Het Witte Paard" en zo bleven ze regelmatig in contact om samen de zalen te vermaken. Toen in 1968 de baas van "Het Witte Paard" Berghmans vast in dienst nam de eigenaar van de Eden prompt ontslag omdat hij vond dat hij zonder Berghmans niets was. Berghmans en Martin voerde hun acts ook op in het Engels vanwege de toeristen die vanuit dat land "Het Witte Paard" aandeden.

In 1972 doekte Martin zijn orkest op en traden hij en Berghmans nog uitsluitend op als komieken. Toch bleven ze nog geruime tijd hun shows in Oostende doen tot "Het Witte Paard" uiteindelijk afbrandde.

Slisse en Cesar
Mathonet kreeg het idee om de legendarische revue Slisse & Cesar weer terug op te voeren. Berghmans was van de oorspronkelijke versie vroeger al een fan en had de revue in de jaren 60 al eens gespeeld in de Koninklijke Vlaamse Schouwburg met Nand Buyl, Jan Reussens en Anton Peters. Peters speelde toen Slisse, Reusens Cesar en Berghmans de postbode. Peters verknoeide eens de act van Berghmans door zijn personage ongeïnteresseerd uit het raam te laten kijken terwijl Berghmans allerlei leuke spullen uit zijn posttas haalde. Berghmans zag hoe hij afging en verliet vroeger dan gepland het podium. De dag erop toen Peters hetzelfde deed begon hij echter te improviseren en stal de show. Peters schrok en hervatte de scène weer zoals gepland, al maakte Berghmans zijn deel nog langer.

In 1976 begonnen Berghmans, Tony Bell en zijn vrouw, Yvonne Verbeeck, Norma Hendy, Lucienne Steiner dan voor uitverkochte zalen de revue Slisse & Cesar op te voeren. Mathonet besloot echter op zeker moment dat de tweede voorstelling op zondag gratis moest worden opgevoerd omdat er al zoveel kosten waren. Na twee maanden had Leo er genoeg van en besloten Berghmans en hij ermee te kappen omdat Martin vond dat Mathonet "geld genoeg verdiende".

BRT
Vanaf 1972 waren Berghmans en Martin ook op televisie te zien. Ze verdienden echter niet goed doordat de openbare televisie toen nog het monopolie had inzake televisiezenders. In Nederland hadden ze een beter verdienend programma Hallo met Henk met Henk van Montfoort waar ze wekelijks één sketch opvoerden. Ze hadden ook geen impresario: iedereen belde gewoon de BRT om naar hen te vragen of stuurden brieven naar de BRT te hunner attentie.

In 1980 traden Berghmans en Martin samen met Yvonne Delcour en Romain Deconinck op in de komische politiereeks De Kolderbrigade.

Vanaf 1981 kwamen dan hun legendarische eindejaarsshows op de BRT. Elk oudjaar zond de zender hun shows uit die tegen de 2.680.000 kijkers scoorden en waarvan velen klassiekers zijn geworden; zoals onder meer Restaurant De Gouden Leeuw en de bekendste van allemaal: Joske Vermeulen.

Tussendoor bleven de komieken ook zaaloptredens geven in Vlaanderen en draaiden ook vier films: "De boot naar Spanje" (1982) (regie: Willy Vanduren), "Zware Jongens" (1984) (regie: Robbe De Hert), "Paniekzaaiers" (1986) (regie: Patrick Lebon) en "Gaston en Leo in Hong Kong" (1988) (regie: Paul Cammermans).

VTM
Ondanks de hoge kijkcijfers en hun weergaloze succes keek de toenmalige top van de openbare tv-omroep erg neer op Berghmans en Martin en waren hun lonen bijgevolg ook erg laag. Bob Boon kon niet meer lachen om hun meest recente scenario's en directeur Paul Van Dessel liet weten dat hij niet meer met "gepensioneerde komiekskes" kon blijven werken. De zopas opgestarte commerciële omroep VTM en haar bazen Mike en Guido ontvingen hen met open armen en betaalden veel beter. Ondanks een laatste smeekpoging van BRT-kopstuk Jan Geysen maakten Berghmans en Martin dus de overstap. Een van hun eerste komische series die ze tot stand brachten bij VTM was De Burgemeesters Van Bos.

Tijdens hun niet dalende succes kregen de komieken allebei met gezondheidsproblemen te kampen. Berghmans kreeg darmkanker en diende, fel vermagerd en verzwakt, met een stoma rond te lopen. Hij herstelde, maar Martin, bij wie longkanker was vastgesteld, overleed op 18 maart 1993. Een half jaar eerder werden ze nog gevierd in de VTM-show "20 jaar Gaston en Leo" die gepresenteerd werd door Luc Appermont. Hier speelde Martin ondanks de longkanker nog saxofoon onder leiding van dirigent Willy Claes.

Na Martins dood
De dood van Leo Martin was een ernstige klap voor Berghmans en zijn partner bleek onvervangbaar. Hij trachtte nog met onder meer Carry Goossens en solo op te treden, maar het resultaat was niet meer hetzelfde. Ter gelegenheid van zijn 80e verjaardag startte VTM op 6 december 2006 een vijfdelig portret van Berghmans, gepresenteerd door verschillende collega's. Het programma kreeg de toepasselijke naam Gaston 80. Daarna volgde nauwelijks nog televisiewerk. In 2008 was hij te zien in de film Christmas In Paris, wat naar eigen zeggen zijn definitieve afscheid was. De film was een artistiek pareltje maar een commerciële flop, waarna de speculatie ontstond dat Berghmans alsnog in een ander filmproject zou instappen. Later gaf hij te kennen dat zijn fysieke gezondheid zulke plannen niet langer toelaat.

Overlijden
Gaston Berghmans overleed op zaterdagochtend 21 mei 2016 in een rusthuis te Schoten op 90-jarige leeftijd. Hij kampte al enkele jaren met gezondsheidsproblemen.

Bron: Wikipedia
Foto: Belga image